Afgelopen woensdag organiseerde de Vereniging Deltametropool een ‘Randstad Oploop’ over de ‘Randstad in het regeerakkoord’. Het werkelijke gezamenlijke doel – het verstevigen van de concurrentiepositie van de Randstad als geheel – leek te verdwijnen in gekissebis over bestuurlijke provinciale (her)indelingen en grenzen. Of zijn deze bestuurlijke grenzen toch belangrijker dan het lijkt?
De provincie Randstad?
Volgens de commissaris van de koningin van Zuid-Holland, Jan Franssen, verliest de Randstad aan concurrentiekracht ten opzichte van de andere grote metropolitane regio’s in Europa (OESO rapport 2007). Volgens Franssen komt dit omdat de steden in de Randstad elkaar teveel beconcurreren in plaats van gezamenlijk op te trekken. Franssen pleit daarom voor één Randstedelijke provincie voor zuid- of noordvleugeloverstijgende functies als infrastructuur, water, groen en stedelijke diversiteit.
Krimp en groei
Maarten van Poelgeest, wethouder Ruimtelijke Ordening van Amsterdam vindt een bestuurlijke (her)indeling minder van belang. Bovendien gaat het ‘niet slecht’ met de Randstad (World Economic Forum). Waar van Poelgeest zich wel zorgen over maakt is de huidige demografische transitie: krimp in de buitengebieden en gelijktijdige groei in de Randstad, waardoor volgens hem tot 2040 zo’n 250.000 nieuwe woningen nodig zijn alleen al in de Amsterdamse Regio. Om grootschalige suburbanisatie te voorkomen pleit hij voor een krachtige visie van de overheid.
Concurrentie
De stelling van Franssen dat de onderlinge stedelijke concurrentie ten koste gaat van de concurrentie van de Randstad als geheel roept de vraag op of concurrentie altijd zo slecht is. Het bevordert toch ook de creativiteit? En het dwingt plaatsen en steden op zoek te gaan naar hun identiteit. Steden halen zo het beste uit zichzelf, zou je zeggen. Maar dit moet natuurlijk niet ten koste gaan van de concurrentiepositie van de Randstad als geheel.
Coöpetitie
Je zou de Randstad kunnen beschouwen als een cluster van elkaar beconcurrerende steden met een gezamenlijk belang. Dat vraagt om coöpetitie: een mix van competitie en coöperatie. Hoe meer doelvervlechting, schaalvervlechting en vervlechting van proces, programma’s en projecten, hoe succesvoller het gemeentelijke én randstedelijke resultaat. Om de belangen op alle schaalniveaus af te wegen en een pro-actieve samenwerking te stimuleren of zelfs af te dwingen lijkt in een polycentrische metropool als de Randstad een hogere bestuurlijke macht noodzakelijk.
Overkoepelende visie
Zowel het idee van Van Poelgeest – een Randstadminister met een overkoepelende visie – als het idee van Franssen – één Randstadprovincie – zouden bovenstaande rol kunnen vervullen. Het fuseren van de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht, zoals deze drie nu van plan zijn, leidt slechts tot een verschuiving van de bestaande machts- en concurrentieverhoudingen binnen de Randstad en een machtsblok dat zich slechts zal inspannen voor de Noordvleugel. Minister Donner zou dit daarom moeten blokkeren.
Randstad op de kaart
Maar om terug te komen op het werkelijke doel: om de concurrentiepositie van de Randstad écht te verstevigen moet de Randstad een geografische, symbolische, institutionele én cognitieve eenheid worden. Wat dat betreft heeft Franssen een punt. De stap naar één Randstadprovincie zorgt ervoor dat de Randstad als gebied wordt gevonden op Google Maps, dat er een Randstadlogo zal worden ontworpen en dat het een institutionele eenheid wordt. Dat biedt misschien wel de beste kansen op zowel het aanleggen van het langverwachte rondje Randstad als het binnenhalen van de Olympische spelen. Zo ontstaat langzaam maar zeker een gemeenschappelijke identiteit. En dat is een cruciale basis voor het verstevigen van je concurrentiepositie..
