Dit blog zou eigenlijk door een landschapper moeten worden geschreven maar in dit geval maak ik graag een uitzondering. Net zoals kleren de man maken, maakt zo een tuin het huis? Maken bomen de wijk? Of maakt het landschap de stad?
Zonder groen is er letterlijk geen leven. En dat geldt op alle schaalniveaus. Ook al lijkt het soms anders. In menige binnenstedelijke setting is immers geen boom te bekennen. In een van de mooiste middeleeuwse stadjes uit mijn herinnering, Mdina op Malta is binnen de gehele oude stad vrijwel geen boom te bekennen. Dus een stad zonder groen is eigenlijk prima? Nee. Want Mdina zou Mdina niet zijn door haar fabelachtige, verhoogde ligging in het vrije landschap. Pas wanneer je vanaf Mdina het landschap ervaart besef je hoe prachtig het is. Ik zou het voorbeeld Mdina hier niet eens hebben aangehaald als het niet zo prachtig was gelegen.
Maar hoe zit het dan met de andere schaalniveaus? Als je Mdina vanuit de lucht bekijkt blijkt dat er wel degelijk een aantal binnentuinen zijn te onderscheiden met lommerrijke bomen. En waar dat niet het geval is hebben mensen een dakterras met potplanten. Of een klimplant naast de voordeur.
Ook Las Vegas ontleent haar identiteit voor een belangrijk deel aan het omringende landschap. In dit geval haar ligging in de woestijn. Ook hier speelt dus het contrast stad-landschap een belangrijke rol voor het beeld wat mensen van Las Vegas hebben. Ook al is het al lang niet meer een enkel casino in de woestijn maar een uitgestrekte stad met meer dan een half miljoen inwoners. Leuk detail: Las Vegas betekent ‘de weilanden’ in het spaans.
Menig nieuwbouwwijk ontbeert deze relatie met het oorspronkelijke of omringende landschap. Tijdens het bouwrijp maken blijft meestal geen boom gespaard, wordt het oorspronkelijke landschap geheel ‘gewist’ en wordt een nieuwe landschappelijke identiteit bedacht. Kan dat? Ja, dat kan. Het start met boompjes zo dik als een toiletrolletje, gesteund door twee drie maal zo dikke palen. Kwestie van geduld. En inderdaad. Na een jaar of tien ziet het er al heel anders uit, na 25 jaar begint de boel enigszins volwassen te worden en na 50 jaar is een wijk volgroeid. Maar kan het ook anders?
Dat kan! Simpelweg door de identiteit van een nieuwbouwwijk niet uit de dikke duim te zuigen. Onderzoek de bestaande identiteit van de plek, het onderliggende en omringende landschap. Ontleen de identiteit voor een nieuwe wijk daaraan. Niet de bomen maken de wijk, maar het bestaande landschap. De eventueel daarna nog te planten bomen en ingrepen door bewoners doen dan de rest.
