Weer een inspirerend college afgelopen woensdag door socioloog Godfried Engbersen over het beleid gericht op de aanpak van probleemwijken. Hij begon zijn verhaal over zogenaamde fatale remedies, ofwel negatieve bijwerkingen van beleid of kennis in de samenleving. Daarbij trok hij de verhelderende vergelijking met het slikken van medicijnen: dat gaat ook vaak gepaard met bijwerkingen.
Een voorbeeld: de inzet van ME bij voetbalwedstrijden. Hoe meer ME je inzet, hoe groter de kans is dat supporters geweld gaan gebruiken. Een soort van Pavlov-effect noem ik het maar even: een agressief uitziend ME-peloton wekt bij supporters agressie op in plaats van dat zij het voorkomt.
Godfried Engbersen noemde nog een voorbeeld: door de vergrijzing blijken onveiligheidsgevoelens in Nederland te zijn toegenomen. De verklaring hiervoor ligt in het feit dat ouderen zich sneller onveilig voelen dan jongeren. We hebben dus gemiddeld genomen (!) het gevoel dat het onveiliger is in Nederland. Dit terwijl objectieve cijfers laten zien dat de criminaliteit juist is gedaald sinds 5 a 10 jaar! En dit terwijl het aantal agenten op straat tussen 2005 en 2009 vrijwel gelijk is gebleven.
De bijwerking: als je als politicus gekozen wil worden zul je steeds meer moeten handelen naar subjectieve gevoelens in de samenleving. Er staat dan ook in het regeerakkoord van de winnende coalitie dat er 3000 (!) extra agenten zullen worden ingezet. Maar dan nu de aanpak van probleemwijken. Volgens Godfried Engbersen heeft het beleid gericht op probleemwijken de laatste decennia een aantal negatieve gevolgen gehad zoals sociale ontwrichting van buurten, een zichzelf versterkend negatief imago van Vogelaarwijken en het vergroten van het wantrouwen in de politiek door het keer op keer niet halen van gestelde doelen.
Engbersen stelt daarom dat het overheidsbeleid zich meer zou moeten richten op het verbeteren van de sociaal-economische positie van Vogelaarwijkbewoners. Zorg dat ze naar school gaan en werk hebben. Dan lossen alle problemen zich vanzelf op. Dan krijgt een wijk meer draagkracht, gaan mensen en marktpartijen weer investeren in deze wijken, en zullen de andere problemen vanzelf oplossen.
Dit lijkt briljant: het bestrijdt niet de gevolgen maar juist de oorzaak van de ziekte, zou je kunnen zeggen. En het past naadloos in de trend van het overheidscredo van het leggen van meer eigen verantwoordelijkheid bij burgers en tegelijkertijd het handhaven van ‘normen en waarden’. Als dus die 3000 extra agenten allemaal uit de Vogelaarwijken komen is het regeringsbeleid misschien zo gek nog niet. Of zou er ook een fatale remedie zijn van de inzet van 3000 extra agenten? Het is te hopen dat ze minder agressie opwekken dan ME-ers…
